بی‌خوابی و استرس از چالش‌های شایع افراد در این روزهاست که به‌شدت کیفیت زندگی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اضطراب و اختلال خواب اغلب در یک چرخه معیوب…
ادامه مطلب >
اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) یک وضعیت روانی است که پس از تجربه یا مشاهده رویدادهای آسیب‌زا ایجاد می‌شود. این اختلال ممکن است زندگی روزمره فرد را مختل کند، به همین علت نیاز به درمان تخصصی دارد. در این مقاله به تعریف، بررسی علائم، علل ایجاد و درمان این اختلال می‌پردازیم و روش‌های پیشگیری از آن را به زبان ساده توضیح می‌دهیم.
اختلال استرس پس از سانحه چیست؟
اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) یا اختلال استرسی پس از حادثه روانی یک مشکل روانی است که پس از مواجهه با حوادث تروماتیک مانند جنگ، تصادف، سوءاستفاده جنسی یا بلایای طبیعی ایجاد می‌شود. تشخیص این اختلال زمانی است که علائم حداقل یک ماه ادامه یابند و عملکرد روزانه فرد را مختل کنند.
PTSD می‌تواند در هر سنی بروز پیدا کند و شدت آن به عواملی مانند نوع حادثه، شخصیت فرد و میزان حمایت اجتماعی که دریافت می‌کند، بستگی دارد. این اختلال ممکن است بلافاصله پس از حادثه یا حتی ماه‌ها و سال‌ها بعد ظاهر شود.
در سنین پایین‌تر یا در دوران نوجوانی، علائم ptsd ممکن است به اشکال متفاوتی مانند بازی‌های تکراری مرتبط با حادثه یا ترس از جدایی بروز کند. شناخت دقیق این اختلال اولین گام برای کمک به افراد مبتلاست.
علائم اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
علائم PTSD می‌توانند زندگی روزمره فرد را به‌طور جدی تحت‌تأثیر قرار دهند و معمولاً به موارد زیر تقسیم می‌شوند:
- کابوس‌ها
- افکار منفی و مزاحم درباره خود و دیگران
- رفتارهای اجتنابی
- مرور ناخواسته خاطرات
- تحریک‌پذیری و خشم ناگهانی
- ناتوانی در تجربه احساسات مثبت
افکار مزاحم شامل مرور خاطرات ناخواسته و کابوس‌های شبانه است که سیستم عصبی فرد احساس می‌کند حادثه دوباره در حال رخ دادن است.
رفتارهای اجتنابی مثل دوری از مکان‌ها، افراد یا موضوعاتی است که یادآور حادثه هستند.
تغییرات منفی در خلق‌وخو ممکن است به‌صورت احساس گناه، شرم، افسردگی یا مشکل در تمرکز ظاهر شود.
علائم تحریک‌پذیری شامل خشم ناگهانی، بی‌خوابی، تپش قلب یا واکنش‌های شدید به محرک‌های محیطی است.
در نوجوانان، این علائم ممکن است به‌صورت پرخاشگری، مشکلات تحصیلی یا ترس‌های غیرعادی دیده شود. شدت و ترکیب این علائم در افراد مختلف متفاوت است و گاهی ممکن است با سایر اختلالات روانی مانند افسردگی همپوشانی داشته باشد.
علت PTSD و عوارض آن
علت اصلی PTSD، تجربه یا مشاهده رویدادهای آسیب‌زننده مانند حوادث طبیعی، خشونت، سوءاستفاده جنسی یا جسمی و حوادث نظامی است. عواملی مانند شدت حادثه، مدت‌زمان مواجهه، سابقه مشکلات روانی، کمبود حمایت اجتماعی یا وجود استرس‌های قبلی می‌توانند خطر ابتلا را افزایش دهند.
افرادی که در کودکی آسیب دیده‌اند یا ترومای مکرر را تجربه کرده‌اند، بیشتر در معرض خطر هستند. عوارض PTSD شامل افزایش احتمال افسردگی، اضطراب، سوءمصرف مواد مخدر یا الکل و حتی افکار خودکشی است.
اختلال استرس پس از سانحه می‌تواند روابط خانوادگی، عملکرد شغلی و کیفیت زندگی را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. عدم درمان به‌موقع آن ممکن است این عوارض را تشدید کند و به مشکلات جسمی مانند بیماری‌های قلبی یا ضعف سیستم ایمنی منجر شود.
مقاله مرتبط:
با بی‌خوابی ناشی از استرس و اضطراب چه کنیم؟
بی‌خوابی و استرس از چالش‌های شایع افراد در این روزهاست که به‌شدت کیفیت زندگی را تحت تاثیر قرار می ... مطالعهدرمان اختلال استرس پس از سانحه
درمان PTSD معمولاً شامل روان‌درمانی، دارو درمانی یا ترکیبی از این دو است.
روان‌درمانی‌هایی مانند درمان شناختی-رفتاری (CBT) به فرد کمک می‌کنند تا الگوهای فکری منفی مرتبط با حادثه را شناسایی و اصلاح کند. تکنیک مواجهه‌درمانی، که در آن فرد به‌تدریج با خاطرات یا محرک‌های مرتبط با تروما مواجه می‌شود، بسیار مؤثر است.
درمان‌های دیگری مانند EMDR (حساسیت‌زدایی و بازپردازش از طریق حرکات چشم) نیز برای کاهش تأثیر خاطرات آسیب‌زا استفاده می‌شوند. داروهای ضدافسردگی یا داروهای ضداضطراب نیز با تجویز پزشک، می‌توانند علائم شدید را کنترل کنند.
درمان باید متناسب با نیازهای فرد و شدت علائم او طراحی شود. در سنین پایین، درمان‌های بازی‌محور یا خانواده‌درمانی بسیار مفید هستند. حمایت خانواده و دوستان در فرآیند درمان نقش مهمی دارد و می‌تواند به بهبود سریع‌تر اختلال کمک کند.
پیشگیری از PTSD
پیشگیری کامل از PTSD ممکن نیست اما اقداماتی می‌تواند خطر ابتلا یا شدت علائم را کاهش دهد. دریافت حمایت روانی بلافاصله پس از حادثه، مانند مشاوره بحران یا صحبت با متخصص، تا حد زیادی از پیشرفت علائم جلوگیری می‌کند.
تقویت مهارت‌های مقابله‌ای مانند تکنیک‌های مدیریت استرس، مدیتیشن یا تمرینات تنفسی نیز موثر هستند. ایجاد شبکه حمایتی قوی از خانواده و دوستان می‌تواند به فرد کمک کند تا احساس امنیت را تجربه کند.
در محیط‌های پرخطر مانند مشاغل نظامی، آموزش‌های پیشگیرانه و آماده‌سازی روانی نیز می‌توانند مفید باشند.
برای نوجوانان، ایجاد محیطی امن و پایدار، همراه با حمایت عاطفی والدین، خطر ابتلا به PTSD را کاهش می‌دهد.
چطور با فرد دارای PTSD رفتار کنیم؟
رفتار با فرد مبتلا به PTSD نیازمند صبر، همدلی و آگاهی است. ابتدا باید به فرد گوش داد؛ بدون قضاوت یا فشار برای صحبت درباره حادثه او را تشویق به گفتگو کنید. سوق دادن آرام فرد به دریافت کمک حرفه‌ای، مانند مراجعه به روانشناس، می‌تواند مفید باشد.
از سرزنش یا ساده‌انگاری علائم مانند «چرا فراموشش نمی‌کنی؟» خودداری کنید، زیرا این واکنش‌ها می‌توانند حس انزوا را تشدید کنند. ایجاد محیطی امن و قابل پیش‌بینی برای فرد اهمیت دارد.
در مورد نوجوانان، حفظ روال عادی زندگی، مانند برنامه‌های منظم مدرسه و ارائه حمایت عاطفی می‌تواند به کاهش اضطراب کمک کند.
کلام پایانی
اختلال استرس پس از سانحه یک وضعیت پیچیده اما قابل مدیریت است که با علائمی مانند افکار مزاحم، اجتناب، تغییرات منفی در خلق و افزایش تحریک‌پذیری بروز پیدا می‌کند. با شناخت دقیق علائم، علل و روش‌های درمانی، می‌توان به افراد مبتلا کمک کرد تا زندگی سالم‌تری داشته باشند. حمایت اجتماعی، مداخله زودهنگام و درمان مناسب، کلید بهبود کیفیت زندگی این افراد هستند.
سوالات متداول PTSD
اختلال استرس پس از سانحه چیست؟
اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) یک وضعیت روانی است که پس از تجربه یا مشاهده حوادثی مانند جنگ، تصادف، سوءاستفاده جنسی و بلایای طبیعی ایجاد می‌شود.
آیا PTSD موقتی است یا بلندمدت؟
PTSD اگر زودهنگام درمان شود، می‌تواند موقتی باشد اما بدون درمان ممکن است ماه‌ها یا سال‌ها ادامه یابد و به اختلال مزمن تبدیل شود.
آیا PTSD روی اختلالات روانی دیگر تاثیرگذار است؟
بله، PTSD می‌تواند خطر افسردگی، اضطراب، سوءمصرف مواد یا حتی افکار خودکشی را افزایش دهد و روابط اجتماعی را مختل کند.
آیا PTSD درمان می‌شود؟
PTSD با روان‌درمانی (مانند CBT یا EMDR) و داروهای ضدافسردگی قابل درمان است و مداخله زودهنگام شانس بهبود را بالا می‌برد.
منابع: mayoclinic، clevelandclinic
دیدگاه‌های شما
(0)