علت خارش واژن و بهترین درمان‌ خانگی و دارویی آن

خارش واژن یکی از مشکلات شایع در میان زنان است که می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. این مشکل در سنین مختلف اتفاق می‌افتد و منجر به ناراحتی‌های جسمی و روحی بسیاری می‌شود. شناخت دقیق علت خارش واژن و روش‌های درمانی مناسب می‌تواند به بهبود سریع‌تر آن کمک کند. در این مقاله به اصلی‌ترین دلایل خارش واژن، روش‌های درمان خانگی و پزشکی، راه‌های پیشگیری و همچنین نکاتی درباره زمان مراجعه به پزشک خواهیم پرداخت.

علت خارش واژن چیست؟

خارش واژن نشانه یک دلیل خاص نیست. عفونت‌های مقاربتی، حساسیت پوستی به محصولات بهداشتی و حتی یائسگی از عوامل شناخته‌شده خارش واژن هستند اما دلایل دیگری مانند استرس، مواد شیمیایی تحریک‌کننده یا شپش واژن هم روی خارش یا عفونت واژن تاثیرگذار است.

• عفونت قارچی واژن
• عفونت باکتریایی
• عفونت‌های مقاربتی
• محرک‌های شیمیایی
• خشکی واژن
• یائسگی
• شپش واژن
• لیکن اسکلروزوس
• استرس
• شیو کردن یا اپیلاسیون

عفونت قارچی واژن

یکی از اصلی‌ترین و شایع‌ترین علت‌های خارش واژن، عفونت قارچی است. قارچ کاندیدا آلبیکنس (Candida Albicans) عامل اصلی این عفونت بوده و با علائمی همچون خارش شدید، تورم، قرمزی و ترشحات پنیری و سفیدرنگ در ناحیه واژن همراه است.

تغییرات هورمونی، مصرف برخی داروها مانند آنتی‌بیوتیک‌ها و ابتلا به بیماری‌هایی همچون دیابت می‌تواند خطر ابتلا به عفونت قارچی را افزایش دهد.

عفونت باکتریایی

واژینوز باکتریال یا عفونت باکتریایی واژن یکی دیگر از دلایل خارش واژن است که به‌دلیل برهم‌خوردن تعادل طبیعی باکتری‌های واژن یعنی از بین رفتن باکتری‌های مفید و جایگزینی باکتری‌های مضر رخ می‌دهد.

این نوع عفونت با ترشحات سفید یا خاکستری با بویی شبیه بوی ماهی همراه است. خارش، سوزش و احساس درد هنگام ادرار از دیگر علائم این مشکل هستند.

عفونت‌های مقاربتی

برخی از بیماری‌های مقاربتی مانند کلامیدیا، سوزاک، تبخال یا زگیل تناسلی ناشی از ویروس HPV و تریکومونیازیس نیز می‌توانند منجر به خارش در ناحیه واژن شوند. این عفونت‌ها اغلب با علائم دیگری نظیر ترشحات غیرطبیعی، درد در ناحیه لگن، سوزش ادراری یا احساس درد هنگام رابطه جنسی همراه هستند.

درباره انواع عفونت‌های شایع در زنان در مقاله زیر بیشتر آشنا شوید:

محرک‌های شیمیایی

استفاده از محصولات بهداشتی معطر، اسپری‌های زنانه، تیغ، لوبرکانت‌های واژن، لباس تنگ و مواد شوینده نامناسب می‌تواند منجر به تحریک پوست ناحیه تناسلی، درماتیت تماسی و بروز خارش واژن شود. در این موارد، معمولا تغییر محصولات بهداشتی یا اصلاح روش‌های مراقبتی می‌تواند مشکل را برطرف کند.

یکی از دلایل درماتیت‌های تماسی، حساسیت پوست بدن به نوار بهداشتی‌های معطر و بی‌کیفیت است. برای پیشگیری از این مشکل، نوار بهداشتی‌ مای‌لیدی اولترا با طراحی خاص، لایه رویی بسیار نرم و ضد حساسیت، بهترین انتخاب برای خانم‌هایی است که به سلامت و راحتی خود اهمیت می‌دهند.

خشکی واژن

این وضعیت ممکن است در دوران یائسگی، بارداری، شیردهی یا به‌دنبال مصرف برخی داروها مانند داروهای ضدافسردگی و ضد بارداری رخ دهد. خشکی واژن باعث می‌شود ناحیه تناسلی حساس‌تر شده و خارش، سوزش و حتی درد در زمان رابطه جنسی ایجاد شود.

استفاده از روان‌کننده‌های مناسب یا کرم‌های حاوی استروژن می‌تواند به کاهش علائم خشکی واژن و بهبود این وضعیت کمک کند که باید با تجویز پزشک مصرف شود.

یائسگی

در دوران یائسگی، سطح هورمون استروژن به‌طور قابل‌توجهی کاهش می‌یابد که این مسئله باعث کاهش ترشحات طبیعی واژن و در نتیجه خشکی، نازک شدن دیواره‌های واژن، خارش و سوزش می‌شود.

خشکی واژن در دوران یائسگی همچنین می‌تواند بر کیفیت زندگی جنسی افراد تأثیر منفی داشته باشد و باعث درد در هنگام رابطه جنسی شود. استفاده از درمان‌های موضعی هورمونی مانند کرم‌های استروژن و روان‌کننده‌های مبتنی بر آب با تجویز پزشک می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد.

شپش واژن

شپش واژن، با نام شپش ناحیه تناسلی یا پدیكولوس پوبیس هم شناخته می‌شود و در نواحی مویی اطراف اندام تناسلی زندگی می‌کند. شپش‌های ناحیه تناسلی از خون تغذیه کرده و باعث تحریک پوست، خارش شدید، قرمزی و حتی جوش‌های کوچک در این ناحیه می‌شوند.

خارش معمولاً به‌دلیل واکنش بدن به گزش‌های این انگل ایجاد می‌شود. شپش واژن از طریق تماس مستقیم با فرد آلوده، به‌ویژه در طی رابطه جنسی یا از طریق لباس‌ها و ملحفه‌های آلوده منتقل می‌شود.

لیکن اسکلروزوس

لیکن اسکلروزوس (Lichen Sclerosus) یک بیماری نادر و مزمن پوستی است که می‌تواند یکی از دلایل خارش واژن باشد. این بیماری با ایجاد لکه‌های سفیدرنگ، نازکی و چروکیدگی پوست همراه‌ست و باعث خارش شدید، سوزش، درد و حساسیت ناحیه تناسلی می‌شود.

لیکن اسکلروزوس معمولاً در زنان یائسه شایع‌تر است و ممکن است باعث زخم شدن و تغییر شکل ناحیه تناسلی نیز شود.

استرس

استرس می‌تواند با تضعیف سیستم ایمنی و اختلال در تعادل هورمونی خشکی و عفونت‌ واژن را تشدید کند که این عوامل منجر به خارش واژن می‌شود. همچنین استرس ممکن است با مختل کردن رفتارهای بهداشتی به تحریک ناحیه تناسلی و خارش بیشتر منجر شود.

شیو کردن یا اپیلاسیون

شیو کردن یا اپیلاسیون می‌تواند با تحریک پوست حساس ناحیه تناسلی و ایجاد میکروتروما (زخم‌های کوچک) باعث خارش واژن شود. رشد مجدد موها نیز می‌تواند باعث خارش شود و در بعضی موارد، التهاب یا حساسیت به محصولات استفاده شده در فرآیند اصلاح یا اپیلاسیون، خارش را تشدید می‌کند.

علائم خارش واژن چیست؟

خارش واژن ممکن است با علائم و نشانه‌های دیگری همراه باشد که تشخیص دقیق علت آن را آسان‌تر می‌کند. این علائم شامل موارد زیر است:

• سوزش در ناحیه تناسلی
• قرمزی یا تورم پوست
• ترشحات غیرطبیعی با بوی ناخوشایند
• درد هنگام رابطه جنسی یا ادرار
• ترشحات خاکستری یا زرد رنگ
• خارش و درد همراه با خونریزی

عوارض خارش واژن چیست؟

اگر خارش واژن برای مدت طولانی ادامه پیدا کند و درمان نشود، ممکن است به عوارض جدی‌تری منجر شود. این عوارض می‌تواند شامل موارد زیر باشد.

• زخم‌ها و تحریکات شدید پوستی
• عفونت‌های ثانویه ناشی از خاراندن زیاد
• تشدید علائم و گسترش التهاب
• بیماری‌های مقاربتی (STI)
• زایمان زودرس
• به‌دنیا آمدن نوزاد کم‌وزن

راه‌های درمان خارش واژن

درمان خارش واژن بستگی به علت اصلی آن دارد. بهترین راه برای انتخاب درمان مناسب، مراجعه به پزشک و تشخیص دقیق علت خارش است. بعضی از روش‌های رایج درمان خانگی و پزشکی را در ادامه مرور می‌کنیم.

درمان دارویی خارش واژن

بهترین داروها برای خارش واژن و عفونتی که قارچی یا باکتریایی باشد و همراه با آن علائمی مانند ترشحات بدبو، درد شدید هنگام ادرار یا رابطه جنسی و در بعضی مواقع خونریزی مشاهده شود، داروهای زیر است که فقط باید با تجویز پزشک استفاده شود.

• پماد و قرص ضدقارچ
• کرم‌های استروئیدی
• پماد ضدخارش
• آنتی‌بیوتیک‌ها
• کرم‌های هورمونی

پماد و قرص ضدقارچ

برای درمان عفونت‌های قارچی مثل کاندیدیازیس واژینال استفاده می‌شوند. داروهایی مانند کلوتریمازول، میکونازول یا فلوکونازول به کاهش رشد قارچ‌ها و کنترل خارش کمک می‌کنند. این داروها می‌توانند به‌صورت موضعی (پماد) یا خوراکی (قرص خارش واژن) تجویز شوند اما حتما باید با دستور پزشک مصرف شوند.

کرم‌های استروئیدی

مانند هیدروکورتیزون که برای کاهش التهاب و تسکین خارش در موارد تحریکات پوستی یا التهاب ناشی از اگزما، پسوریازیس یا آلرژی استفاده می‌شوند. این کرم‌ها واکنش ایمنی پوست را کنترل کرده و خارش را کاهش می‌دهند اما حتما باید با تجویز پزشک تهیه شوند.

پماد خارش واژن

زینک اکساید یا پمادهای خارش واژن مانند هیدروکورتیزون برای تسکین التهاب ناحیه واژن و کاهش فوری خارش یا سوزش به‌کار می‌روند ولی حتما باید به‌دستور پزشک متخصص مصرف شوند.

آنتی‌بیوتیک‌ها

در صورت تشخیص عفونت‌های باکتریایی مانند واژینوز باکتریایی یا عفونت‌های مقاربتی، پزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند مترونیدازول یا داکسی‌سایکلین تجویز کند که به از بین رفتن باکتری‌ها و رفع خارش کمک می‌کنند.

کرم‌های هورمونی

مانند کرم‌های حاوی استروژن که در دوران یائسگی برای درمان خشکی و کاهش خارش ناشی از کم شدن سطح استروژن تجویز می‌شوند. این کرم‌ها که به آنها پماد‌های خشکی واژن هم گفته می‌شود، با تقویت بافت‌های واژن و افزایش رطوبت، علائم خارش را تسکین می‌دهند.

درمان خارش واژن خانگی

بهترین روش برای درمان خارش واژن تشخیص دلیل اصلی آن و اجتناب از خاراندن است. در بعضی مواقع که علائم شدید نیست و عفونت با روش‌های خانگی درمان می‌شود، پزشک متخصص ممکن است یکی از راه‌های زیر را پیشنهاد دهد.

• اجتناب از خاراندن
• سرکه سیب
• جوش شیرین و آب‌نمک
• عسل و ویتامین C
• کمپرس یخ
• محصولات پروبیوتیک
• پرهیز از محصولات تحریک‌کننده
• روغن نارگیل و درخت چای
• پرهیز از رابطه جنسی
• خودداری از دوش واژینال

اجتناب از خاراندن

خارش واژن می‌تواند منجر به تشدید التهاب پوستی شود. خودداری از خاراندن به بهبود سریع‌تر و کاهش خطر عفونت واژن کمک می‌کند.

درمان خارش واژن با سرکه سیب

سرکه سیب به‌عنوان یک ضدعفونی‌کننده طبیعی عمل کرده و به تنظیم pH واژن کمک می‌کند. نصف استکان یا فنجان سرکه سیب را در آب لگن یا وان حمام بریزید و به‌مدت نیم ساعت تا ۴۰ دقیقه در آب بنشینید.

جوش شیرین و آب‌نمک

جوش شیرین و آب‌نمک به کاهش التهاب، خارش و عفونت‌های قارچی بسیار کمک می‌کند. ۱ قاشق جوش شیرین یا نمک را در آب حل کرده، مخلوط را به آب لگن یا وان حمام اضافه کنید و به‌مدت نیم ساعت در آب بنشینید.

درمان خارش واژن با ویتامین C

ویتامین C به‌عنوان یک آنتی‌اکسیدان قوی عمل می‌کند و نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی بدن دارد. این ویتامین می‌تواند به پیشگیری از بروز خارش‌های تناسلی کمک کند.

کمپرس یخ برای درمان خارش واژن

استفاده از کمپرس یخ روی ناحیه ملتهب و دارای خارش می‌تواند به تسکین آن کمک کند. این روش به‌ویژه در مواقعی که خارش شدید، مؤثر است.

درمان خارش واژن با محصولات پروبیوتیک

محصولاتی مانند ماست پروبیوتیک حاوی باکتری‌های مفید هستند که می‌توانند به تعادل فلور میکروبی واژن کمک کرده و از عفونت‌های قارچی و باکتریایی جلوگیری کنند.

اجتناب از مصرف محصولات تحریک‌کننده

صابون‌های معطر، دئودورانت‌ها، مواد شوینده قوی و استفاده از لباس زیر غیرنخی از عوامل بسیار مهم در تحریک ناحیه تناسلی هستند. برای پیشگیری، بهتر است از مصرف این محصولات پرهیز کنید.

پرهیز از رابطه جنسی برای درمان خارش واژن

در دوران خارش و عفونت واژنی، از داشتن رابطه جنسی پرهیز کنید. این‌کار از تشدید علائم و عفونت‌های احتمالی جلوگیری می‌کند.

روغن نارگیل و روغن درخت چای

روغن نارگیل دارای خواص ضدعفونی‌کننده است و می‌تواند به تسکین خارش کمک کند. روغن درخت چای نیز به‌عنوان یک ضدعفونی‌کننده طبیعی شناخته می‌شود اما باید با احتیاط و به‌صورت رقیق‌شده استفاده شود. هردوی این روغن‌ها فقط برای استعمال خارجی استفاده می‌شوند.

خودداری از دوش واژینال

دوش واژینال، به‌خصوص اگر با شوینده‌ها انجام شود، می‌تواند تعادل طبیعی فلور میکروبی واژن را مختل کند و به عفونت‌ یا خارش منجر شود.

رژیم غذایی برای درمان خارش واژن

بعضی از مواد غذایی مفیدی که به حفظ تعادل باکتریایی در بدن، پیشگیری از رشد قارچ‌های مضر و خارش بیرون واژن کمک می‌کند، موارد زیر هستند:

• ماست پروبیوتیک: حاوی باکتری‌های مفید برای تعادل فلور میکروبی واژن.
• غذاهای غنی از ویتامین C: مانند پرتقال، کیوی و توت‌فرنگی که به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کنند.
• سبزیجات برگ‌سبز: مانند اسفناج و کلم که دارای آنتی‌اکسیدان‌ بالایی هستند.
• غذاهای غنی از اسیدهای چرب امگا-۳: مانند ماهی سالمون و دانه‌ چیا که خاصیت ضدالتهابی دارند.
• چای سبز: حاوی آنتی‌اکسیدان‌هایی است که به کاهش التهاب کمک می‌کند.
• آب: برای هیدراته نگه‌داشتن بدن، حفظ رطوبت واژن و جلوگیری از خشکی واژن.

پرهیز از مواد قندی مانند شکر و شیرینی‌جات، برای بهبود و درمان خارش واژن بسیار موثر است.

روش‌های پیشگیری از خارش واژن

پیشگیری از خارش واژن بسیار وابسته به رعایت بهداشت شما و استفاده از محصولات مناسب است. برخی از نکات پیشگیری عبارت هستند از:

• استفاده از لباس زیر نخی و راحت
• خشک نگه داشتن ناحیه تناسلی
• پرهیز از شوینده‌ها و محصولات معطر
• شستشوی روزانه ناحیه تناسلی با آب ولرم
• تعویض مرتب نوار بهداشتی در دوران قاعدگی
• پرهیز از رابطه جنسی در زمان‌ بروز علائم
• کنترل سطح قندخون در صورت ابتلا به دیابت
• پرهیز از دوش واژینال

چه‌زمانی برای خارش واژن به پزشک مراجعه کنیم؟

پیشنهاد می‌شود در صورت بروز هرگونه علائم خارش واژن به پزشک مراجعه کنید تا با تشخیص درست، درمان موثر شروع شود. اما در صورتی‌که علائم زیر را مشاهده کردید، پیش از هر کاری از پزشک مشورت بگیرید.

• خارش واژنِ ادامه‌دار بیشتر از یک هفته
• خارش همراه با ترشحات غیرطبیعی و بوی ناخوشایند
• درد شدید هنگام ادرار یا رابطه جنسی
• خونریزی هنگام ادرار
• زخم در ناحیه تناسلی
• داشتن تب

روش‌های تشخیص خارش واژن

برای تشخیص خارش واژن، پزشک ابتدا علائم بیمار و تاریخچه پزشکی او را بررسی می‌کند. سپس از طریق معاینه فیزیکی یا یکی از تست‌های آزمایشگاهی زیر، علت دقیق خارش مشخص می‌شود.

• معاینه فیزیکی: برای مشاهده علائم ظاهری مانند التهاب، قرمزی یا ترشحات.
• کشت ترشحات واژن: نمونه‌گیری از ترشحات واژن برای تشخیص عفونت‌های قارچی، باکتریایی یا ویروسی.
• آزمایش ادرار: جهت بررسی عفونت‌های ادراری که ممکن است باعث خارش واژن شده باشند.
• آزمایش خون: به‌منظور بررسی سطوح هورمون‌ها و دیگر علل مرتبط با خارش مانند دیابت یا کمبود ویتامین.
• سونوگرافی لگن: برای بررسی مشکلات ساختاری داخلی مانند کیست‌ها یا ناهنجاری‌های رحم.
• تست پاپ اسمیر: نمونه‌برداری از سلول‌های دهانه رحم برای بررسی عفونت‌ها یا سلول‌های غیرطبیعی.

کلام پایانی

برای کنترل و درمان خارش یا عفونت واژن، اولین گام شناخت علت اصلی آن است. خارش ممکن است ناشی از عوامل مختلفی مانند عفونت‌های قارچی، حساسیت‌ها یا تغییرات هورمونی باشد. مراجعه به پزشک و دریافت تشخیص صحیح، کلید اصلی برای درمان موثر است.

همچنین، رعایت بهداشت شخصی، اجتناب از محصولات شیمیایی تحریک‌کننده، پوشیدن لباس‌ زیر نخی و راحت و استفاده از درمان‌های خانگی یا دارویی تحت نظر پزشک می‌تواند به کاهش خارش و بهبود وضعیت کمک کند. با اقدام به‌موقع و مناسب، این مشکل قابل کنترل و درمان است.

سوالات متداول خارش واژن

خارش لبه‌های بیرونی واژن نشانه چیست؟

از دلایل اصلی خارش لبه‌های بیرونی واژن، درماتیت پوستی بر اثر استفاده از محصولات بهداشتی معطر، مواد شوینده صابونی یا لباس زیر غیرنخی است. اما اگر خارش در منطقه دهانه رحم باشد، احتمال عفونت و التهاب وجود دارد.

علت خارش واژن در شب چیست؟

علت خارش و سوزش واژن در شب می‌تواند عفونت قارچی، واژینوز باکتریایی، بیماری‌های مقاربتی، استفاده از مواد حساسیت‌زا مانند صابون یا محصولات بهداشتی معطر، لیکن پلان و لیکن اسکلروزیس باشد که روش‌های درمان آن در این مقاله بررسی شد.

آیا خارش واژن نشانه بارداری است؟

خارش واژن می‌تواند در اثر تغییرات هورمونی در اوایل بارداری ایجاد شود اما تنها بر اساس این علامت نمی‌توان درباره بارداری تصمیم قطعی گرفت. به‌علاوه، در صورت داشتن خارش همراه با ترشحات بودار در زمان بارداری، حتما به پزشک مراجعه کنید.

درمان خارش واژن طبیعی چیست؟

استفاده از روغن نارگیل، روغن درخت چای رقیق‌شده، آب‌نمک، سرکه یا گلاب می‌تواند به‌عنوان درمان طبیعی خارش واژن موثر باشد.

علت خارش واژن در زمان تخمک‌گذاری چیست؟

گاهی نوسانات هورمونی در زمان تخمک‌گذاری باعث خشکی یا خارش واژن شود که با مصرف آب کافی و پوشیدن لباس زیر نخی تا حد زیادی قابل پیشگیری است. اما در شدیدترین حالت می‌تواند نشانه عفونت قارچی باشد.

علت خارش واژن با ترشحات سفید و غلیظ چیست؟

این حالت معمولاً نشانه عفونت قارچی است اما دلیل خارش همراه با ترشحات سفید و غیرغلیظ معمولا حساسیت نسبت به مصرف شوینده‌ها و محصولات بهداشتی معطر است.

منابع:

• medicalnewstoday
• medicalnewstoday
• health.com
• health.com