PMS یا سندرم پیش از قاعدگی، یک اختلال شایع در میان زنان و همراه با علائم جسمی و روحی است که در هر فرد به اشکال مختلف دیده…
ادامه مطلب >
چرخه پریود یا سیکل قاعدگی هر زن از زمان بلوغ او شروع می‌شود و تا یائسگی ادامه پیدا می‌کند. از روز اول خونریزی هر ماه تا روز اول خونریزی ماه بعدی را یک سیکل یا چرخه قاعدگی می‌نامیم. طول این چرخه بین ۲۱ تا ۳۵ روز و متوسط آن ۲۸ روز است.
در طول یک چرخه پریود اتفاقات زیادی در بدن می‌افتد و مقدار هورمون‌ها تغییر می‌کند؛ به‌همین دلیل هر چرخه قاعدگی از چند فاز یا مرحله تشکیل می‌شود. اگر می‌خواهید با فازهای مختلف چرخه پریود به‌طور کامل آشنا شوید، تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.
چرخه پریود چگونه شروع می‌شود؟
وقتی به‌دنیا می‌آیید، حدود ۱ میلیون تخمک در داخل تخمدان‌های شما ذخیره شده است. این اندام‌های کوچک بیضی‌شکل (تخمدان‌ها) که در دو طرف رحم قرار دارند، تقریبا ۴۰۰ تخمک را در طول سال‌های باروری شما آزاد می‌کنند.
در زمان تخمک‌گذاری، تخمدان‌ها یک تخمک بالغ را وارد یکی از لوله‌های رحمی (لوله فالوپ) می‌کنند. حالا اگر اسپرم در لوله فالوپ حضور داشته باشد و در زمان مناسب با تخمک ملاقات کند، لقاح اتفاق می‌افتد و تخمک بارورشده از طریق لوله‌های فالوپ به سمت رحم حرکت می‌کند.
به‌عنوان بخشی از چرخه پریود، پوشش داخلی رحم هر ماه ضخیم می‌شود؛ بنابراین اگر تخمک در طول تخمک‌گذاری بارور شود، رحم آماده پذیرش تخمک بارور شده است.
اما اگر اسپرم تخمک را بارور نکند، بدن شما تخمک را از بین می‌برد و پوشش رحم را می‌ریزد و به این شکل بخش خونریزی پریود از یک سیکل پریود شروع می‌شود.
در فازهای مختلف چرخه پریود چه اتفاقاتی می‌افتد؟
هر زن به‌طور متوسط در طول دوره باروری و تا قبل از یائسگی ۴۸۰ بار خونریزی پریود را تجربه می‌کند؛ یعنی به‌عبارتی چرخه پریود از آغاز بلوغ حدود ۴۸۰ بار تا شروع دوره یائسگی تکرار می‌شود. هر چرخه به‌دلیل تغییرات هورمونی، رحمی و تخمدانی به ۴ فاز پریودی تقسیم می‌شود که در ادامه توضیح می‌دهیم.
فاز خونریزی پریود یا قاعدگی
قاعدگی اولین مرحله از چرخه پریود است و معمولا از روز ۱ تا ۵ طول می‌کشد. در این مرحله پوشش داخلی رحم می‌ریزد و از راه دهانه رحم و واژن از بدن خارج می‌شود. میزان خونریزی حدود ۲۰ تا ۸۰ میلی‌لیتر است.
—فاز پریود چرخه پریود—
فاز فولیکولی (از روز ۱ تا روز ۱۳)
روز اول قاعدگی هم‌زمان با شروع فاز فولیکولی است. در طول این مرحله، بدن شما در حال آماده‌سازی رحم و تخمک‌ها برای بارداری احتمالی است.
به‌لطف هورمون آزادکننده گنادوتروپین (GnRH)، که در هیپوفیز مغز تولید می‌شود، سطح هورمون محرک فولیکول (FSH) به آرامی زیاد می‌شود. هورمون FSH به تخمک‌های تخمدان شما می‌گوید که شروع به “رشد و بلوغ” کنند.
هر تخمک در داخل کیسه‌ای به نام فولیکول قرار دارد و در هر چرخه پریود، یک فولیکول معمولا سریع‌تر از بقیه رشد می‌کند. این فولیکول بزرگ‌شده، قرار است تخمک را آزاد کند.
از طرف دیگر هورمون FSH تخمدان‌ها را برای تولید استروژن تحریک کرده و استروژن، سلول‌های پوششی جداره رحم را تشویق به رشد می‌کند.
مقاله مرتبط:
مرحله دوم چرخه پریود: فاز فولیکولار
فاز فولیکولار دومین و طولانی‌ترین مرحله از چرخه پریود زنان است و از روز اول قاعدگی تا تخمک‌گذاری ط ... مطالعهدر نتیجه، پوشش رحم شما ضخیم و اسفنجی می‌شود. رگ‌های خونی نیز متورم می‌شوند و جریان خون به رحم زیاد می‌شود. همچنین استروژن باعث می‌شود مخاط دهانه رحم نازک‌تر و لغزنده‌تر شود و سلول‌های اسپرم به‌راحتی از واژن و دهانه رحم به سمت داخل رحم حرکت کنند.
به‌دلیل بالا رفتن استروژن، به این فاز، مرحله استروژنی هم می‌گویند. همه این تغییرات رحم شما را برای حمایت از بارداری آماده می‌کند. طول مدت فاز فولیکولی در یک چرخه ۲۸ روزه، معمولا ۱۳ روز است؛ ولی اگر چرخه پریود شما طولانی‌تر از ۲۸ روز باشد، فاز فولیکولی نیز طولانی می‌شود.
—فاز فولیکولی چرخه پریود—
فاز تخمک‌گذاری (حدود روز ۱۴)
در این فاز تخمک از تخمدان آزاد می‌شود. افزایش استروژن باعث افزایش هورمون LH می شود و این هورمون قرار است تخمدان‌ها را برای آزادسازی تخمک تحریک کند.
حدود ۳۶ ساعت بعد از افزایش هورمون LH، تخمک از فولیکول رشد یافته خارج می‌شود و بلافاصله توسط برآمدگی‌های انگشت‌مانندی که دهانه لوله رحم را احاطه کرده‌اند، به داخل لوله رحم کشیده می‌شود.
عمر تخمک فقط ۱۲ تا ۲۴ ساعت است و اگر در این مدت اسپرم را ملاقات نکند، بارداری اتفاق نمی‌افتد.
اگر قصد باردار شدن دارید، یک روش خوب این است که ۱ تا ۳ روز قبل از تخمک‌گذاری رابطه جنسی محافظت‌نشده داشته باشید؛ چون اسپرم می‌تواند تا ۵ روز در لوله رحم منتظر تخمک بماند.
برای افزایش شانس بارداری متخصصان پیشنهاد می‌کنند هر روز یا یک روز در میان، زمانی‌که انتظار دارید تخمک‌گذاری کنید، رابطه جنسی داشته باشید.
این فاز معمولاً حدود ۱۴ روز قبل از اولین روز قاعدگی بعدی است. بنابراین، در یک چرخه ۲۸ روزه، فاز تخمک‌گذاری ممکن است در روز ۱۴ چرخه اتفاق بیفتد.
—فاز تخمک گذاری چرخه پریود—
فاز لوتئال (از روز ۱۵ تا روز ۲۸)
فاز لوتئال بعد از تخمک‌گذاری شروع می‌شود. در این مرحله سطح هورمون‌های FSH و LH کم می‌شود. زمان لقاح اسپرم و تخمک گذشته است و حالا بدن شما در حال آماده شدن برای بارداری یا پریود است.
فولیکولی که در تخمدان تخمکش را آزاد کرده بود و حالا خالی شده، از بین می‌رود و به یک توده کوچک زرد رنگ از سلول‌ها به نام جسم زرد تبدیل می‌شود. این جسم زرد پروژسترون تولید می‌کند که مخاط دهانه رحم را تغییر می‌دهد.
ممکن است متوجه شوید که ترشحات واژن در این مرحله از چرخه شما غلیظ‌تر و چسبناک‌تر می‌شود. همچنین پروژسترون با افزایش خون‌رسانی به رحم به ضخیم شدن آن کمک می‌کند. پوشش رحم مواد خاصی ترشح می‌کند تا بتواند تخمک بارورشده را تغذیه کند.
اگر یک سلول اسپرم با موفقیت تخمک شما را بارور کرده باشد، حالا گلوله سلولی در حال رشد (زیگوت) داخل لوله رحمی به سمت رحم در حال حرکت است و در حدود یک هفته، احتمالا در دیواره رحم شما کاشته می‌شود و شما باردار می‌شوید.
مقاله مرتبط:
مرحله چهارم چرخه پریود: فاز لوتئال
درباره فازهای مختلف چرخه پریود چه می‌دانید؟ هر چرخه پریود از ۴ فاز تشکیل می‌شود و هر فاز عملکرد مت ... مطالعهیک هفته بعد از لانه‌گزینی، ممکن است بیبیچک مثبت باشد و علائم بارداری کم‌کم شروع شوند. در دوران بارداری، سطح هر دو هورمون استروژن و پروژسترون به‌طور ناگهانی بالا می‌رود. اگر تخمک بارور نشده باشد با حرکت در طول لوله فالوپ به سمت رحم، تحلیل می‌رود و بقایای میکروسکوپی آن همراه با جریان خون قاعدگی از بدن خارج می‌شود.
در چند روز آخر فاز لوتئال و پایان چرخه، اگر باردار نباشید، سطح پروژسترون و استروژن کم می‌شود. این تغییر هورمونی باعث انقباض رگ‌های خونی در پوشش رحم می شود و در نبود خون‌رسانی، پوشش داخلی رحم شروع به شکستن و ریزش می‌کند.
درهمین‌‌حال، پروستاگلاندین‌ها از لایه داخلی رحم در حال متلاشی شدن، تولید می‌شوند. پروستاگلاندین‌ها مواد شیمیایی هورمون‌مانندند که باعث انقباض عضلات رحم می‌شوند؛ به‌همین دلیل دردهای قاعدگی شروع می‌شوند.
در نهایت، رگ‌های خونی در پوشش داخلی رحم پاره و خون و بافت رحم از راه دهانه رحم و واژن از بدن خارج می‌شوند. به‌عبارت‌دیگر، شما دچار خونریزی پریود می‌شوید و این آغاز مجدد یک چرخه قاعدگی دیگر است.
به جز دوران بارداری، بدن شما احتمالا این روند شگفت انگیز را تقریبا هر ماه تا زمان یائسگی ادامه خواهد داد. فاز لوتئال در یک چرخه ۲۸ روزه، ممکن است در روز ۱۵ چرخه شروع می‌شود و تا روز ۲۸ ادامه پیدا کند. به‌دلیل بالا بودن سطح هورمون پروژسترون در این فاز، به آن مرحله پروژسترونی هم می‌گویند.
—فاز لوتئال چرخه پریود—
چه عواملی روی چرخه پریود تاثیر می‌گذارد؟
با این‌که بعضی از تغییرات در چرخه قاعدگی شما طبیعی است؛ سیکل پریود شما می‌تواند بین ۲۱ تا ۳۵ روز متفاوت باشد و فازهای چرخه قاعدگی هم چند روز کم یا زیاد شود.
اما اگر چرخه پریود شما به‌طور قابل‌توجهی نامنظم است؛ مثلا ۴۵ روز یا بیشتر طول بکشد، درد زمان پریود شدید باشد، خونریزی شدید بیشتر از ۷ روز داشته باشید یا با وجود باردار نبودن، پریود نشوید؛ لازم است با متخصص زنان مشورت کنید.
بعضی از رایج‌ترین عواملی که می‌توانند روی چرخه پریود شما تأثیر بگذارند؛ عبارتند از:
- بارداری و شیردهی
- کاهش وزن قابل‌توجه
- ورزش بیش‌ازحد
- اختلال در غذا خوردن مثل بی‌اشتهایی عصبی
- استرس و تولید بیش‌ازحد هورمون کورتیزول
- سندرم تخمدان پلی‌کیستیک
- نارسایی زودرس تخمدان
- بیماری التهابی لگن
- فیبروم رحم و آندومتریوز
کلام پایانی
در این مقاله با فازها یا مراحل چرخه پریود آشنا شدید و حالا می‌دانید در یک چرخه چه اتفاقاتی در بدن می‌افتد. اگر یک‌بار پریود نشدید و مشخص شد که باردار هم نیستید، پریود ازدست‌رفته گاه‌به‌گاه دلیلی برای نگرانی نیست.
با این حال، پیشنهاد می‌کنیم به پریودهای ازدست‌رفته و بی‌نظمی‌‌های چرخه قاعدگی‌تان توجه داشته باشید. اگر بی‌نظمی‌ها و تغییرات چرخه پریود ادامه پیدا کرد، حتما به متخصص زنان مراجعه و با او مشورت کنید.
منابع: Mayoclinic، Babycenter، webmd
